विदर्भातील मस्क-या गणपतीची परंपरा आजही कायम
_विदर्भात गणपतीसाठी पुरणाचे मोदक_
नागपूर: गणपती उत्सव हा आनंदोत्सव म्हणून साज-या करणा-या विदर्भात गणेशोत्सव हा सण मोठ्या भक्तीभावाने साजरा केला जातो. विदर्भात मस्कऱ्या गणपतीची परंपरा २६७ वर्षे जुनी आहे. समशेर बहाद्दर श्रीमंत राजे खंडोजी महाराज भोसले ऊर्फ चिमणाबापू यांनी मस्कऱ्या गणपतीची स्थापना वर्ष १७५५ मध्ये केली होती. विदर्भातील गणपतीला पुरणाचे मोदक दिले जातात, हे विदर्भातील गणपतीचे वेगळेपण आहे.
संपूर्ण महाराष्ट्राचे आराध्य दैवत असलेल्या गणपती बाप्पाचे आज घरोघरी आगमन झाले आहे. गणेशोत्सव महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा उत्सव असला, तरी राज्याच्या प्रत्येक भागात या उत्सवाचे वेगळेपण आहे. विदर्भात मात्र गणपती बाप्पाचे आराधना फार वेगळ्या प्रकारे केल्या जाते.
सोयीप्रमाणे बदलल्या रित, प्रथा विदर्भ हा अखंड महाराष्ट्राचा अविभाज्य भाग आहे. राज्याच्या इतर भागा प्रमाणेच विदर्भात देखील गणेशोत्सव मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल चतुर्थीपासून गणेशोत्सवाला सुरुवात होते. दहा दिवस चैतन्याच्या आणि भक्तिमय वातावरणात बाप्पाचा उत्सव साजरा केला जातो.
लोकांच्या व्यस्थतेमुळे आता काही रित, प्रथा आपल्या सोयीप्रमाणे बदलल्या आहेत. काही वर्षांपूर्वीपर्यंत बाप्पाची मूर्ती चतुर्थीच्या दिवशी सकाळी घरी आणली जायची. मात्र, आता आदल्या दिवशीच बापाचे घरी आगमन होत असते. मुहूर्तानुसार बाप्पाची मूर्तीची स्थापना केली जाते. ज्यांना जमेल ते गणेशभक्त गुरुजींकडून गणपतीची स्थापना करतात. इतर ठिकाणी नागरिक स्वतःच्या भावनेनुसार मूर्ती स्थापना करण्याचा विधी पूर्ण करतात.
*विदर्भात बाप्पासाठी होतात पुरणाचे मोदक*
गणपती बाप्पाला मोदक सर्वाधिक प्रिय आहे. त्यामुळे गणेशोत्सवातील दहा दिवस बाप्पाला मोदकाचा प्रसाद दाखवला जातो. ज्या प्रकारे पश्चिम महाराष्ट्र आणि कोकणात बाप्पासाठी उकडीचे मोदक तयार केले जातात. त्याच प्रकारे विदर्भात पुरणाचे मोदक तयार केले जातात. याशिवाय लाडूचा प्रसाद देखील प्रसिद्ध आहे. अनेक गणेशभक्तांच्या घरी करंजी, वडे आणि पुरीचा फुलोरा तयार केला जातो. विदर्भाची ही विशेषत: जपणा-या वैदर्भीय गणेशभक्तांनी ही परंपरा कायम राखली आहे.
